5.1. Podstawowa działalność Grupy ORLEN

Polski Koncern Naftowy ORLEN Spółka Akcyjna („Spółka”, „PKN ORLEN”, „Emitent”, „Jednostka Dominująca”) powstał z połączenia Petrochemii Płock S.A. z Centralą Produktów Naftowych S.A. w dniu 7 września 1999 roku.

PKN ORLEN wraz ze spółkami tworzącymi Grupę Kapitałową Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN S.A. („Grupa ORLEN”, „Grupa”) jest jednym z największych i najbardziej nowoczesnych Koncernów paliwowo-energetycznych w Europie Środkowej działającym na rynku polskim, litewskim, czeskim, niemieckim i kanadyjskim. Grupa ponadto posiada jednostki zlokalizowane na terenie Malty, Szwecji, Holandii, Słowacji, Węgier, Estonii i Łotwy oraz USA.

Od 26 listopada 1999 roku akcje PKN ORLEN są notowane na rynku podstawowym Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW) w systemie notowań ciągłych. Na rynku kapitałowym obecna jest także jedna ze spółek zależnych PKN ORLEN – Unipetrol a.s., której akcje są notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Pradze.

5.2. Podstawa sporządzenia sprawozdania finansowego

Skonsolidowane sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy zastosowaniu zasad rachunkowości zgodnych z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSF), obejmującymi Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR) oraz Interpretacje Stałego Komitetu ds. Interpretacji (SKI) i Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej (KIMSF), które zostały zatwierdzone przez Unię Europejską (UE) i weszły w życie do końca 2017 roku. Grupa zastosowała wszystkie MSR i MSSF zgodnie z datą wejścia ich w życie.

Skonsolidowane sprawozdanie finansowe zostało sporządzone w oparciu o zasadę kosztu historycznego, z wyjątkiem pochodnych instrumentów finansowych, aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży oraz nieruchomości inwestycyjnych, które zostały wycenione w wartości godziwej. Niniejsze skonsolidowane sprawozdanie finansowe z wyjątkiem skonsolidowanego sprawozdania z przepływów pieniężnych zostało sporządzone zgodnie z zasadą memoriału.
Zakres skonsolidowanego sprawozdania finansowego jest zgodny z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 19 lutego 2009 roku w sprawie informacji bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych oraz warunków uznawania za równoważne informacji wymaganych przepisami prawa państwa niebędącego państwem członkowskim (tekst jednolity: Dz.U. 2014 r. poz.133, ze zmianami Dz.U. 2016 r. poz.860; „Rozporządzenie”) i obejmuje roczny okres sprawozdawczy od 1 stycznia do 31 grudnia 2017 roku i okres porównawczy od 1 stycznia do 31 grudnia 2016 roku.
Prezentowane skonsolidowane sprawozdanie przedstawia rzetelnie sytuację finansową i majątkową Grupy ORLEN na dzień 31 grudnia 2017 roku, wyniki jej działalności oraz przepływy pieniężne za rok zakończony dnia 31 grudnia 2017 roku.

Skonsolidowane sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy założeniu kontynuowania działalności gospodarczej przez Grupę ORLEN w dającej się przewidzieć przyszłości. Na dzień zatwierdzenia niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego nie stwierdza się istnienia okoliczności wskazujących na zagrożenie kontynuowania działalności przez Grupę ORLEN. Czas trwania Jednostki Dominującej oraz jednostek wchodzących w skład Grupy ORLEN jest nieoznaczony.

5.3. Waluta funkcjonalna i waluta prezentacji sprawozdań finansowych oraz zasady przeliczania danych finansowych dla celów konsolidacji

Walutą funkcjonalną Jednostki Dominującej i walutą prezentacji niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego jest złoty polski (PLN).

Przeliczenie na PLN sprawozdań finansowych jednostek zagranicznych dla celów konsolidacji:

• pozycje aktywów i zobowiązań – według kursu wymiany na koniec okresu sprawozdawczego.
• pozycje sprawozdania z zysków lub strat i innych całkowitych dochodów oraz sprawozdania z przepływów pieniężnych – według średniego kursu wymiany w okresie sprawozdawczym (średnia arytmetyczna średnich kursów dziennych określonych przez Narodowy Bank Polski („NBP”) w danym okresie).

Różnice kursowe powstałe w wyniku powyższych przeliczeń ujmowane są w kapitale własnym w pozycji różnice kursowe z przeliczenia jednostek działających za granicą.

5.4. Polityka rachunkowości

Istotne zasady rachunkowości oraz istotne wartości oparte na osądach i szacunkach zostały przedstawione jako element poszczególnych not objaśniających do skonsolidowanego sprawozdania finansowego. Grupa stosowała zasady rachunkowości w sposób ciągły dla wszystkich prezentowanych okresów sprawozdawczych.

Sporządzenie skonsolidowanego sprawozdania finansowego zgodnie z MSSF wymaga od Zarządu dokonania profesjonalnych osądów oraz szacunków i założeń, które mają wpływ na prezentowane wartości. Szacunki oraz związane z nimi założenia opierają się na doświadczeniu historycznym, oraz innych czynnikach, które są uznawane za racjonalne w danych okolicznościach, a ich wyniki dają podstawę profesjonalnego osądu, co do wartości księgowej aktywów i zobowiązań, która nie wynika bezpośrednio z innych źródeł.

W istotnych kwestiach Zarząd dokonując osądów, szacunków czy też przyjmując założenia, może opierać się na opiniach niezależnych ekspertów. Osądy, szacunki i związane z nimi założenia podlegają bieżącej weryfikacji.

5.5. Wpływ zmian standardów MSSF na skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy ORLEN

Standardy opublikowane i zatwierdzone przez Unię Europejską, jeszcze nieobowiązujące.

• MSSF 9 – INSTRUMENTY FINANSOWE

W lipcu 2014 roku Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości opublikowała Międzynarodowy Standard Sprawozdawczości Finansowej 9 – Instrumenty finansowe („MSSF 9”). MSSF 9 obejmuje trzy obszary związane z instrumentami finansowymi: klasyfikacja i wycena, utrata wartości oraz rachunkowość zabezpieczeń. MSSF 9 obowiązuje dla okresów rocznych rozpoczynających się 1 stycznia 2018 roku i później, z możliwością wcześniejszego zastosowania.
Grupa zastosuje MSSF 9 retrospektywnie dla okresów rozpoczynających się po 1 stycznia 2018 roku bez przekształcenia danych porównywalnych. Zmiany wyceny aktywów finansowych, na dzień pierwszego zastosowania MSSF 9 zostaną ujęte w pozycji zysków zatrzymanych.
W 2017 roku Grupa przeprowadziła szczegółową ocenę wpływu wprowadzenia MSSF 9 na stosowane przez Grupę zasady rachunkowości w odniesieniu do działalności Grupy lub jej wyników finansowych.

W ocenie Grupy wprowadzenie MSSF 9 nie będzie miało wpływu na skonsolidowane sprawozdanie z sytuacji finansowej oraz skonsolidowany kapitał własny Grupy, z wyjątkiem skutków zastosowania MSSF 9 w obszarze utraty wartości. Na dzień 1 stycznia 2018 roku odpisy z tytułu utraty wartości (po uwzględnieniu podatku odroczonego) zmniejszą kapitał własny Grupy o kwotę (4,6) mln PLN w korespondencji z pomniejszeniem wartości bilansowej należności z tytułu dostaw i usług.
Ponadto, w wyniku zastosowania MSSF 9, zmieni się klasyfikacja niektórych aktywów finansowych.

Klasyfikacja i wycena
Grupa oczekuje, że wszystkie aktywa finansowe wyceniane dotychczas w wartości godziwej, pozostaną wyceniane w ten sam sposób. Grupa posiada jeden model biznesowy zakładający utrzymywanie aktywów w celu uzyskiwania przepływów pieniężnych.
Grupa skorzysta z możliwości wyboru i w przypadku akcji/ udziałów w spółkach nienotowanych, będzie ujmować ich późniejsze zmiany wartości godziwej, przez inne całkowite dochody w związku z czym zastosowanie MSSF 9 nie będzie miało istotnego wpływu na przyszłe wyniki finansowe Grupy.
Należności handlowe są utrzymywane dla uzyskania przepływów pieniężnych wynikających z umowy, a Grupa nie sprzedaje należności handlowych w ramach faktoringu – będą one nadal wyceniane w zamortyzowanym koszcie przez wynik finansowy.

Utrata wartości
MSSF 9 wprowadza nowe podejście do szacowania utraty wartości aktywów finansowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu lub w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody (z wyjątkiem inwestycji w aktywa kapitałowe oraz aktywów kontraktowych). Nowy model utraty wartości będzie bazował na kalkulacji strat oczekiwanych (expected loss) w odróżnieniu od aktualnie stosowanego modelu wynikającego z MSR 39, który bazuje na koncepcji strat poniesionych (incurred loss). Oczekiwane straty kredytowe są to straty kredytowe ważone prawdopodobieństwem wystąpienia niewykonania zobowiązania.

Grupa zastosuje następujące modele wyznaczania odpisów z tytułu utraty wartości:

• Model uproszczony: dla należności z tytułu dostaw i usług.
• Model ogólny: dla aktywów finansowych wycenianych wg zamortyzowanego kosztu – innych niż należności z tytułu dostaw i usług oraz dla aktywów wycenianych do wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody.

W modelu ogólnym Grupa będzie monitorować zmiany poziomu ryzyka kredytowego związanego z danym składnikiem aktywów finansowych oraz ustali poziom odpisu na oczekiwane straty kredytowe w kwocie równej 12-miesięcznym oczekiwanym stratom kredytowym (jeśli od momentu początkowego ujęcia nie nastąpił istotny wzrost ryzyka kredytowego dla danego instrumentu) bądź oczekiwanym stratom kredytowym w okresie życia instrumentu finansowego (w przeciwnym przypadku).
W przypadku należności z tytułu dostaw i usług, Grupa zastosuje uproszczone podejście i będzie wyceniała odpis na oczekiwane straty kredytowe w kwocie równej oczekiwanym stratom kredytowym w całym okresie życia ekspozycji. Dla celów oszacowania oczekiwanej straty kredytowej Grupa będzie wykorzystywała matrycę rezerw, która została oszacowaną w oparciu o obserwacje historycznych poziomów spłacalności należności (z uwzględnieniem odzysków z należności, w stosunku do których podejmowano działania windykacyjne oraz wykorzystywano przyjęte zabezpieczenia).

Najistotniejszą pozycją aktywów finansowych w sprawozdaniu finansowym Grupy, która podlega nowym zasadom kalkulacji oczekiwanych strat kredytowych, są należności z tytułu dostaw i usług. W ocenie Grupy nowy sposób kalkulacji odpisów nie wpłynie istotnie na wartość odpisu z tytułu utraty na dzień 1 stycznia 2018 roku. Kwoty odpisu z tytułu utraty wartości na pozostałych aktywach finansowych są nieistotne.

Rachunkowość zabezpieczeń
W momencie wdrożenia MSSF 9 Grupa może dokonać wyboru polityki rachunkowości w zakresie pozostania w modelu rachunkowości zabezpieczeń zgodnie z MSR 39 lub przejścia na model rachunkowości zabezpieczeń zgodnie z MSSF 9. Grupa zdecydowała przyjąć nowy model rachunkowości zabezpieczeń wg MSSF 9 od 1 stycznia 2018 roku.

MSSF 9 wymaga, aby powiązania zabezpieczające były zgodne z celami oraz strategią zarządzania ryzykiem Grupy, oraz stosowania prospektywnego podejścia do oszacowywania pomiaru efektywności. MSSF 9 także wprowadza nowe wymogi w zakresie dokonywania dostosowania wskaźnika zabezpieczenia (tzw. rebalancing) oraz nie pozwala na dobrowolne rozwiązywanie powiązań zabezpieczających. Jednocześnie standard umożliwia zastosowanie zasad rachunkowości zabezpieczeń dla szerszego wachlarza strategii zabezpieczających, w szczególności w związku z możliwością wydzielenia komponentu ryzyka w niefinansowych składnikach aktywów lub zobowiązań.
Grupa zamierza na szeroką skalę wykorzystać nowe wymogi rachunkowości zabezpieczeń w konstrukcji swoich powiązań zabezpieczających, w szczególności: mechanizm definicji powiązań zabezpieczających ryzyko towarowe zostanie lepiej dopasowany do charakterystyki ekspozycji oraz stosowanych strategii zarządzania ryzykiem. Każdy typ powiązań zabezpieczających ryzyko towarowe będzie co do zasady, zawierał element komponentu ryzyka. Grupa będzie dążyła do ograniczenia ryzyka bazowego w powiązaniach zabezpieczających (wynikających z różnych indeksów towarowych po stronie instrumentu zabezpieczającego oraz pozycji zabezpieczanej).

Grupa zamierza stosować zasady ujęcia kosztu zabezpieczenia (hedgingu) w zakresie transakcji na ryzyko walutowe, gdzie element terminowy oraz marży dwuwalutowej będzie ewidencjonowany w oddzielnej pozycji w innych całkowitych dochodach. W wyniku stosowania rachunkowości zabezpieczeń zgodnie z MSSF 9, Grupa oczekuje ograniczenia zmienności wyniku finansowego.
Grupa zastosuje nowe prospektywne zasady rachunkowości zabezpieczeń i w związku z tym nie wpłynie to na rachunek zysków lub strat ani inne całkowite dochody na dzień 1 stycznia 2018 roku.
W wyniku wdrożenia MSSF 9 Grupa dokona ponownego ustanowienia powiązań zabezpieczających (redesygnacji) z datą 1 stycznia 2018 roku (z efektem prospektywnym). Z perspektywy wpływu na sprawozdanie finansowe oznacza to, że kwoty dotyczące części efektywnej zmiany wartości godziwej instrumentów zabezpieczających zgromadzone w innych całkowitych dochodach na 31 grudnia 2017 roku zostaną przeklasyfikowane do rachunku zysków lub strat w przyszłych okresach zgodnie z oryginalnym harmonogramem realizacji pozycji zabezpieczanej.

• MSSF 15 – PRZYCHODY Z UMÓW Z KLIENTAMI

Międzynarodowy Standard Sprawozdawczości Finansowej 15 – Przychody z umów z klientami („MSSF 15”), który został wydany w maju 2014 roku, a następnie zmieniony w kwietniu 2016 roku, ustanawia tzw. Model Pięciu Kroków rozpoznawania przychodów wynikających z umów z klientami. Zgodnie z MSSF 15 przychody ujmuje się w kwocie wynagrodzenia, które – zgodnie z oczekiwaniem – przysługuje jej w zamian za przekazanie przyrzeczonych dóbr lub usług klientowi. Nowy standard zastąpi wszystkie dotychczasowe wymogi dotyczące ujmowania przychodów zgodnie z MSSF.
Grupa zastosuje MSSF 15 z datą jego wejścia w życie, przy zastosowaniu zmodyfikowanego podejścia retrospektywnego, tj. z łącznym efektem pierwszego zastosowania MSSF 15 w dniu pierwszego zastosowania (co mogłoby skutkować korektą kapitału własnego na dzień 1 stycznia 2018). Grupa dokonała szczegółowej analizy wpływu MSSF 15 na stosowane zasady. Niniejsza ocena jest oparta na aktualnie dostępnych informacjach oraz interpretacjach dotyczących MSSF 15 i może podlegać zmianom wynikającym z pozyskania racjonalnych i możliwych do udokumentowania dodatkowych informacji w okresie, kiedy Grupa zastosuje MSSF 15 po raz pierwszy oraz na skutek zmian interpretacji standardu. Grupa będzie monitorować wszelkie przyszłe zmiany w tym zakresie.

Obszary analizy wpływu MSSF 15 obejmowały następujące kwestie:
Dostawy produktów i towarów wraz z usługą transportu oraz ubezpieczenia dostawy
Grupa realizuje szereg dostaw w ramach umów opartych o warunki handlowe dostaw (Incoterms). W odniesieniu do wybranych umów, Grupa jako sprzedający jest odpowiedzialna również za zapewnienie transportu produktu i/lub ubezpieczenia. Na gruncie MSR 18 Przychody („MSR 18”) przychód ze sprzedaży rozpoznawany jest w momencie przejścia na klienta ryzyk i korzyści związanych ze sprzedawanym dobrem.

MSSF 15, w kontekście rozpoznania przychodu, wskazuje na moment przekazania kontroli nad dobrem, która jest pojęciem szerszym niż przeniesienie ryzyk i korzyści. Standard MSSF 15 nakazuje również identyfikację odrębnych zobowiązań do wykonania świadczenia i odpowiednią alokację ceny transakcyjnej na każde ze zidentyfikowanych zobowiązań. W przypadku, kiedy sprzedawca dobra oferuje również usługę transportu i/lub ubezpieczenia, jednostka ocenia, czy stanowią one odrębne zobowiązanie do wykonania świadczenia.

Kiedy kontrola nad przekazywanym dobrem przechodzi na klienta po wykonaniu usługi transportu oraz zakończeniu okresu ubezpieczenia, dostawa dobra, transport oraz ubezpieczenie stanowią pojedyncze zobowiązanie do wykonania świadczenia. Alternatywnie, kiedy kontrola nad zapasem przechodzi na klienta przed wykonaniem usługi transportu i/lub świadczenia usługi ubezpieczenia, dostawa dobra, transport oraz ubezpieczenie stanowią odrębne zobowiązania do wykonania świadczenia. Dostawa dobra jest świadczeniem spełnianym w punkcie czasu, natomiast usługa transportu oraz ubezpieczenia jest usługą spełnianą w miarę upływu czasu.

Wpływ alokacji części przychodu na sprzedaż dobra oraz usługę transportu i ubezpieczenia powoduje zmiany w następujących obszarach:

• Moment rozpoznania przychodu – rozpoznanie przychodu w odniesieniu do dostarczonego dobra w punkcie czasu, kiedy kontrola nad dobrem zostanie przeniesiona na klienta oraz rozpoznanie części przychodu przypadającego na usługę transportu i/lub ubezpieczenia w miarę upływu czasu.

Grupa dokonała oszacowania wpływu standardu MSSF 15 w odniesieniu do umów dostawy dobra wraz z usługą transportu i ubezpieczenia i ustaliła, że wpływ MSSF 15 na moment rozpoznania przychodu jest nieistotny. W związku z tym Grupa nie identyfikuje korekty na skonsolidowany kapitał własny na dzień 1 stycznia 2018 roku.

Usługi świadczone na rzecz dostawców
MSSF 15 nakłada wymóg identyfikacji odrębnych zobowiązań do wykonania świadczenia oraz określenia, czy poszczególne transakcje z danym kontrahentem charakteryzują się odrębnością. Grupa na gruncie MSR 18 dokonuje takiej oceny, czy świadczone usługi na rzecz dostawców stanowią „możliwą do zidentyfikowania korzyść” dla tego dostawcy i otrzymywane z tego tytułu wynagrodzenie jest związane ze sprzedanymi towarami (tj. czy wpływa na koszt własny sprzedaży, czy stanowi pozycję przychodową).

W ocenie Grupy MSSF 15 nie spowoduje zmian w tym obszarze w stosunku do praktyki, jaką stosuje Grupa pod MSR 18.

Wynagrodzenie zmienne
Zgodnie z MSSF 15, jeśli wynagrodzenie określone w umowie obejmuje kwotę zmienną, Grupa oszacowuje kwotę wynagrodzenia, do którego będzie uprawniona w zamian za przekazanie przyrzeczonych dóbr lub usług na rzecz klienta i zalicza do ceny transakcyjnej (przychodu) część kwoty wynagrodzenia zmiennego wyłącznie w takim zakresie, w jakim istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że nie nastąpi odwrócenie znaczącej części kwoty wcześniej ujętych skumulowanych przychodów w momencie, kiedy ustanie niepewność co do wysokości wynagrodzenia zmiennego.

Niektóre umowy z klientami zawarte przez Grupę zawierają opusty handlowe lub rabaty uzależnione od obrotu. Obecnie Grupa rozpoznaje przychód ze sprzedaży dóbr w wysokości wartości godziwej zapłaty otrzymanej bądź należnej po pomniejszeniu o zwroty i opusty. W sytuacji, w której przychód nie może być zmierzony wiarygodnie, rozpoznanie przychodu jest odraczane do momentu, kiedy ta niepewność ustanie.

Z uwagi na to, że MSSF 15 wymaga uwzględnienia w cenie transakcyjnej elementów zmiennych wynagrodzenia na moment zawarcia kontraktu, istnieje konieczność szacowania wysokości należnego wynagrodzenia zmiennego i przypisania go do wszystkich świadczeń, których dotyczy element zmienny wynagrodzenia. Tego typu elementy zmienne wynagrodzenia będą wymagały aktualizacji na koniec każdego okresu sprawozdawczego. W efekcie wdrożenia standardu MSSF 15, w odniesieniu do niektórych kontraktów, zmianie ulegnie m.in. moment ujęcia rabatów i opustów uzależnionych od obrotu. Pomniejszenie lub zwiększenie przychodu wynikające z tego tytułu nastąpi wcześniej niż zgodnie z MSR 18, który pozwalał na rozpoznanie warunkowych elementów wynagrodzenia po wystąpieniu zdarzenia warunkującego ich przyznanie.

Co więcej, do elementów zmiennych wynagrodzenia MSSF 15 zalicza kary umowne. Dotychczasową praktyką Grupy było ujmowanie wszystkich przychodów i kosztów z tytułu kar umownych w pozostałej działalności operacyjnej. Grupa dokonała analizy rodzajów kar umownych występujących w istniejących kontraktach. Kary umowne, w stosunku do których przed implementacją MSSF 15 stosowano inne standardy, jak na przykład MSR 37, pozostaną w zakresie innych standardów. Najczęściej występujące w spółce kary, tj. za niedotrzymanie zasad wyłączności czy za niezrealizowanie zadeklarowanych wolumenów zakupu oraz rozwiązania umowy będą częścią składową ceny transakcyjnej. W związku z powyższym zmianie ulegnie prezentacja części kar umownych w sprawozdaniu z rachunku zysków lub strat oraz innych całkowitych dochodów – jako zwiększenie lub zmniejszenie przychodów z tytułu umów z klientami.

W efekcie tej zmiany, aby oszacować wysokość wynagrodzenia, do którego Grupa będzie uprawniona, zdecydowano o zastosowaniu metody wartości najbardziej prawdopodobnej dla kontraktów z jednym progiem wartościowym oraz metody wartości oczekiwanej lub metody wartości najbardziej prawdopodobnej dla kontraktów, w których występuje więcej progów wartościowych, od których przyznawany jest klientowi rabat, zależnie od tego, która z nich lepiej określi wysokość wynagrodzenia.

Grupa dokonała oszacowania wpływu standardu MSSF 15 w odniesieniu do szacowania przychodu wynikającego z wynagrodzenia zmiennego i ustaliła, że wpływ MSSF 15 na moment rozpoznania przychodu jest nieistotny. W związku z tym Grupa nie identyfikuje korekty na skonsolidowany kapitał własny na dzień 1 stycznia 2018 roku.

Wymiana niepieniężna
Grupa zawiera transakcje polecające na wymianie niepieniężnej dóbr dokonywanej z jednostkami działającymi w tej samej branży.
MSSF 15 wyłącza ze swojego zakresu transakcje wymiany niepieniężnej dóbr dokonywanej między jednostkami prowadzącymi taki sam rodzaj działalności, których celem jest ułatwienie sprzedaży do finalnych klientów. Do zakresu standardu MSSF 15 nie zalicza się między innymi transakcji sprzedaży pomiędzy dwoma spółkami paliwowymi, które uzgadniają wymianę ropy naftowej, aby w sposób terminowy zaspokajać zapotrzebowanie swoich klientów w różnych lokalizacjach. W związku z tym wymiana taka nie będzie skutkować rozpoznaniem przychodu.

Grupa dokonała analizy transakcji wymiany niepieniężnej dóbr z jednostkami działającymi w tej samej branży. Z uwagi na fakt, że na gruncie MSSF 15 podejście, które stosować będzie Grupa, jest spójne z dotychczas stosowanymi zasadami rachunkowości, Grupa nie identyfikuje wpływu MSSF 15 w tym aspekcie.

Transakcje z prawem do zwrotu
MSSF 15 reguluje kwestię związaną z przyznaniem klientowi prawa do zwrotu dobra. Wskazuje, że przychód powinien być ujęty w kwocie wynagrodzenia, do którego – zgodnie z oczekiwaniami – będzie ona uprawniona. Grupa nie ujmuje zatem przychodów z tytułu sprzedaży dóbr, które – zgodnie z oczekiwaniami – zostaną zwrócone. Zgodnie z MSSF 15, w związku z tym, że umowa pozwala klientowi na zwrot dobra, wynagrodzenie otrzymane od klienta jest zmienne. Grupa zdecydowała się zastosować metodę wartości oczekiwanej w odniesieniu do przychodu z tytułu dostarczenia dóbr, które, zgodnie z oczekiwaniem, zostaną zwrócone.

Grupa dokonała analizy umów przychodowych, w których występuje sprzedaż z prawem do zwrotu. W wyniku analizy nie zidentyfikowano wpływu standardu MSSF 15 na skonsolidowany kapitał własny na dzień 1 stycznia 2018 roku.

Wynagrodzenie zleceniodawcy a wynagrodzenie pośrednika
MSSF 15 wprowadza nowy model oceny czy sprzedający działa jako zleceniodawca (pryncypał), czy jako pośrednik (agent). Zgodnie z zapisami standardu MSSF 15 przy ustalaniu, czy sprzedający działa jako zleceniodawca, należy rozważyć, czy sprawuje on kontrolę nad dobrem (świadczoną usługą) przed przekazaniem kontroli klientowi nad dobrem (usługą). Grupa na gruncie MSSF 15 w swojej ocenie dotyczącej modelu agencyjnego będzie brała pod uwagę następujące kryteria:
– główna odpowiedzialność sprzedającego za wypełnienie przyrzeczenia dostarczenia dobra lub usługi,
– ryzyko przechowywania zapasów,
– swobodę w ustalaniu cen konkretnych dóbr lub usług.

Grupa dokonała analizy klauzul umownych w kontraktach sprzedażowych w aspekcie identyfikacji modelu agencyjnego i nie zidentyfikowała wpływu MSSF 15 w tym obszarze, mając na uwadze specyfikę i charakter działających umów.

Programy lojalnościowe dla klientów
Grupa prowadzi dla swoich klientów programy lojalnościowe (VITAY), zgodnie z którymi klienci posiadają prawo wymiany zebranych punktów lojalnościowych na dobra. Zgodnie z KIMSF 13 – Programy lojalnościowe, program lojalnościowy skutkuje alokacją części ceny transakcyjnej na program lojalnościowy przy zastosowaniu wartości godziwej punktu naliczonego i odroczeniem przychodu w odniesieniu do punktów naliczonych, lecz jeszcze nie wykorzystanych, w odniesieniu do których uprawnienie do ich wykorzystania nie wygasło. Zgodnie z MSSF 15 program lojalnościowy stanowi odrębne zobowiązanie do wykonania świadczenia, ponieważ daje klientowi istotne prawo. W związku z tym Grupa będzie zobligowana do alokacji części ceny transakcyjnej na program lojalnościowy w oparciu o względną indywidualną cenę sprzedaży tego zobowiązania do wykonania świadczenia. Kwoty wykazywane dotychczas jako „Przychody przyszłych okresów” będą przeklasyfikowane do pozycji „Zobowiązania z tytułu kontraktu”.

Grupa dokonała analizy wpływu standardu MSSF 15 w celu oszacowania ewentualnej korekty wysokości rozpoznanego przychodu w korespondencji z zobowiązaniem z tytułu kontraktu. Grupa ustaliła, że wpływ MSSF 15 na wysokość rozpoznanego przychodu jest nieistotny. W związku z tym nie identyfikuje korekty na kapitał własny na dzień 1 stycznia 2018 roku.

Istotny element finansowania
Zgodnie z MSSF 15, Grupa ocenia czy umowa zawiera istotny element finansowania. Grupa zdecydowała się skorzystać z praktycznego rozwiązania, zgodnie, z którym nie koryguje przyrzeczonej kwoty wynagrodzenia o wpływ istotnego elementu finansowania, jeśli w momencie zawarcia umowy oczekuje, że okres od momentu przekazania przyrzeczonego dobra lub usługi klientowi do momentu zapłaty za dobro, lub usługę przez klienta wyniesie nie więcej niż jeden rok. W konsekwencji dla krótkoterminowych zaliczek Grupa nie będzie wydzielała istotnego elementu finansowania.

Prezentacja oraz ujawnienia
Wymogi dotyczące prezentacji, oraz ujawnień wprowadzane przez MSSF 15 są bardziej szczegółowe niż obowiązujące w dotychczasowych zapisach MSR 18 i MSR 11, oraz powiązanych interpretacjach. Grupa spodziewa się zmiany w odniesieniu do not objaśniających do skonsolidowanego sprawozdania finansowego w zakresie znaczących osądów m.in.: podczas określania ceny transakcyjnej umów zawierających zmienną część wynagrodzenia; alokacji ceny transakcyjnej na zobowiązania do wykonania świadczenia oraz szacunków poczynionych w celu określenia indywidualnych cen sprzedaży każdego zobowiązania do wykonania świadczenia. Ponadto, zgodnie z wymogami MSSF 15, Grupa dokona dalszej dezagregacji przychodu rozpoznanego z tytułu umów z klientami. Przychód zostanie podzielony na kategorie odzwierciedlające naturę, wartość, czas i niepewności dotyczące przychodu oraz przepływów pieniężnych wynikających z umów z klientami. Grupa ujawni także informacje dotyczące związku pomiędzy ujawnieniem przychodów w podziale na kategorie a informacjami o przychodach, które ujawnia dla każdego segmentu sprawozdawczego.

• MSSF 16 – LEASING

W styczniu 2016 roku Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości wydała Międzynarodowy Standard Sprawozdawczości Finansowej – 16 Leasing („MSSF 16”), który zastąpił MSR 17 – Leasing, KIMSF 4 – Ustalenie, czy umowa zawiera leasing, SKI 15 – Leasing operacyjny – specjalne oferty promocyjne oraz SKI 27 – Ocena istoty transakcji wykorzystujących formę leasingu. MSSF 16 określa zasady ujmowania dotyczące leasingu w zakresie wyceny, prezentacji i ujawniania informacji.
MSSF 16 wprowadza jednolity model rachunkowości leasingobiorcy i wymaga, aby leasingobiorca ujmował aktywa i zobowiązania wynikające z każdego leasingu z okresem przekraczającym 12 miesięcy, chyba że bazowy składnik aktywów ma niską wartość. W dacie rozpoczęcia leasingobiorca ujmuje składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania bazowego składnika aktywów oraz zobowiązanie z tytułu leasingu, które odzwierciedla jego obowiązek dokonywania opłat leasingowych.
Leasingobiorca odrębnie ujmuje amortyzację składnika aktywów z tytułu prawa do użytkowania i odsetki od zobowiązania z tytułu leasingu.

Leasingobiorca aktualizuje wycenę zobowiązania z tytułu leasingu po wystąpieniu określonych zdarzeń (np. zmiany w odniesieniu do okresu leasingu, zmiany w przyszłych opłatach leasingowych wynikającej ze zmiany w indeksie lub stawce stosowanej do ustalenia tych opłat). Co do zasady, leasingobiorca ujmuje aktualizację wyceny zobowiązania z tytułu leasingu jako korektę wartości składnika aktywów z tytułu prawa do użytkowania. Rachunkowość leasingodawcy zgodnie z MSSF 16 pozostaje zasadniczo niezmieniona względem obecnej rachunkowości zgodnie z MSR 17. Leasingodawca dalej będzie kontynuował klasyfikowanie umów leasingu z zastosowaniem tych samych zasad klasyfikacji co w przypadku MSR 17, rozróżniając leasing operacyjny i leasing finansowy. MSSF 16 wymaga, zarówno od leasingobiorcy, jak i od leasingodawcy, dokonywania szerszych ujawnień niż w przypadku MSR 17. Leasingobiorca ma prawo wyboru pełnego bądź zmodyfikowanego podejścia retrospektywnego, a przepisy przejściowe przewidują pewne praktyczne rozwiązania.

MSSF 16 obowiązuje dla okresów rocznych rozpoczynających się dnia 1 stycznia 2019 roku i później. Wcześniejsze zastosowanie jest dozwolone w przypadku jednostek, które stosują MSSF 15 od daty lub przed datą pierwszego zastosowania MSSF 16. Grupa nie zdecydowała się na wcześniejsze zastosowanie MSSF 16.

Na dzień zatwierdzenia niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupa jest w trakcie oceny wpływu wprowadzenia MSSF 16 na stosowane zasady rachunkowości w odniesieniu do działalności Grupy lub jej wyników finansowych.

Grupa dokonała pogrupowania obecnie występujących umów leasingu operacyjnego oraz dokonała identyfikacji kategorii umów nieujmowanych do tej pory jako leasing, a mogących spełniać definicję leasingu zgodnie z MSSF 16. W odniesieniu do tak określonych obszarów potencjalnego wpływu, Grupa dokonuje oceny czy dana kategoria umów wpisuje się w definicję leasingu wskazaną przez nowy standard.

Standardy przyjęte przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (IASB), oczekujące na zatwierdzenie przez Unię Europejską.

• MSSF 14 – Odroczone salda z regulowanej działalności.
• MSSF 17 – Umowy ubezpieczeniowe.
• Zmiany do MSSF 2 – Płatności na bazie akcji: Klasyfikacja oraz wycena płatności na bazie akcji.
• Zmiany do MSSF 9 – Instrumenty finansowe: Charakterystyka opcji przedpłaty z ujemną kompensatą. 
• Zmiany do MSSF 10 – Skonsolidowane sprawozdania finansowe oraz MSR 28 - Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych i wspólnych przedsięwzięciach; Sprzedaż lub wniesienie aktywów pomiędzy inwestorem a jego jednostką stowarzyszoną, lub wspólnym przedsięwzięciem oraz późniejsze zmiany.
• Zmiany do MSR 19 – Świadczenia pracownicze: Zmiana, ograniczenie lub rozliczenie programu.
• Zmiany do MSR 28 – Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych i wspólnych przedsięwzięciach: długoterminowe udziały w jednostkach stowarzyszonych i wspólnych przedsięwzięciach.
• Zmiany do MSR 40 – Nieruchomości inwestycyjne: Przeniesienia nieruchomości inwestycyjnych.
• Zmiany do różnych standardów – Poprawki do MSSF (cykl 2015-2017): Dokonane zmiany w ramach procedury wprowadzania dorocznych poprawek do MSSF (MSSF 3, MSSF 11, MSR 12 oraz MSR 23) ukierunkowane głównie na rozwiązywanie niezgodności i uściślenie słownictwa.
• Interpretacja KIMSF 22 – Transakcje w walutach obcych i płatności zaliczkowe.
• Interpretacja KIMSF 23 – Niepewność w zakresie rozliczania podatku dochodowego.  

Grupa oczekuje, iż powyżej wymienione standardy nie będą miały istotnego wpływu na skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy ORLEN.

Grupa zamierza przyjąć wymienione powyżej nowe standardy MSSF opublikowane przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, lecz nieobowiązujące do dnia zatwierdzenia do publikacji niniejszego sprawozdania finansowego zgodnie z datą ich wejścia w życie.